Tarihçe

Demiryol Meslek Okulu

Cumhuriyetin İlanı Ulusal Demiryolculuğumuzun da başlangıcıdır. Bu dönemde demiryolları ulusal bir dava olarak ele alınmış ve “BİR KARIŞ FAZLA ŞİMENDİFER” demiryolu politikasının ana ilkesi olmuştur. 

Devlet bu alanda üç önemli iş gerçekleştirmiştir; 

1-Yeniden demiryolları inşa etmek ve işletmek

2-Şirket hatlarını satın alarak millileştirmek

3-Kurslar ve okullar açarak demiryol personeli yetiştirmek. 

Demiryollarında eğitimin okullaşma süreci 1.Dünya savaşı sürerken başlamıştır.1915’te İzmir Şimendifer mektebi ile başlayan bu sürecin kutbu “ DEMİRYOL MESLEK OKULU ” dur. 

TCDD İdaresinde Hep Gayrı Müslim’ler Vardı Türk’ler İse Hep İşçilik Kısmında Çalıştırılmıştı.
Bu günün insanının anlaması belki biraz zor olur. Uçak var, araba var,hızlı trenler var. Ulaşım çok çeşitli ama çok kolay. Oysa sadece 1800’lerin ikici dönemi ile 1900’lerin ilk 30 yılında, bu topraklardaki tek ulaşım aracı demiryolları idi, demir ağlar idi, eski deyimi ile şimendiferlerdi, şimendifer kumpanyaları idi.

Bu vatan topraklarındaki demiryollarını ise biz Türk’ler hiç işletmemiştik. Hep yabancı şirketler işletmişti demiryollarımızı, idarede de hep gayrı Müslim’ler vardı. Biz Türk’ler ise hep işçilik kısmında çalıştırılmıştık. 

Osmanlı’da demiryolu eğitimi, “imtiyaz demiryolculuğu”nun bir sonucu olarak gündeme gelir. “İmtiyaz demiryolculuğu” ile topraklarına abanılan Türkler, demiryolu yapımı ve işletmesinden uzak tutulur. Bu nedenle, Anadolu toprakları üzerine döşenen ilk demiryolunun işletimi sırasında sorunlarla karşılaşılır.

Birinci Dünya Savaşı sürerken kamuoyunun konuya duyarlı kesimlerince, az da olsa yerli demiryolcular ve basının tepkisi ile İttihat ve Terakki ulusalcılığının genel politikaları birleşerek, Osmanlı’da demiryolu eğitimi tartışılmaya başlanır. İkdam Gazetesi’nin 5 Kasım 1913 Sayılı başyazısında, imtiyaz demiryolculuğunun sakıncalarına, demiryolu işletmeciliğinin yabancı dille (özellikle Fransızca) yapılmasına, teknik ve işletici kadronun tümüne yakınının yabancı olmasının zararlarına vurgu yapılır. İkdam Gazetesi’nin 5 Kasım 1913 Sayılı başyazısında: “Bu şimendiferler ve imtiyazlar dolayısıyla evladı memleketin talim ve ihrazına (memleket çocuklarının eğitim ve hazırlığına) ait hususta müteallik (konulara ilişkin) neler düşünmekteyiz?” diye sorularak, “Demiryollarında, milli adamların gayrisini istihdam etmek, kendi evimizin içinde yabancı adam oturtmaya benzer ki gayet tehlikelidir. Bunun içindir ki ilk ağızda Memlekette bir şimendifer mektebi açılmalıdır.” sözleriyle, bu yöndeki yönelişin altı çizilir.

Ulusal demiryolculuğumuzun ilk ve kurucu Genel Müdürü Kurmay Albay Behiç Erkin, daha Selanik- Dedeağaç Demiryolu Askeri Komiseri (Müfettişi) iken demiryollarında Türk dili ve Türk memur kullanılmasına dikkat çeken bir rapor hazırlar. Demiryolları, 16 Temmuz 1920’de Mustafa Kemal’in istek ve önerisiyle eylemli olarak Behiç Erkin’in sorumluluğuna verilir. Behiç Erkin’in, Selanik’ten edindiği deneyimle demiryolu işletmesini “Türkleştirmek ve Türkçeleştirmek” işinde kısa zamanda yol alınır. Behiç Erkin, bu çalışmaları “Tren, savaş içindeki ordumuzu izler duruma getirilecektir” şeklinde ifade eder. 

Demiryol Meslek Okulu işte böyle bir tarihsel sürecin ürünüdür. Demiryol Meslek Okulu 1 Ekim 1942’de, Ankara Demiryol Mahallesi’nde (mahallenin adı önce Ülkü, sonra da Doğanbey olarak değiştirilmiştir.) Mimar Kemalettin’ in tasarımı olan ünlü yapıda açılır. Demiryol Meslek Okulu’nun 1946’da yeniden kapatılması gündeme gelir. Bu nedenle öğrenci alınmaz ve okuldaki öğrencilerin mezuniyetlerini izleyen yıl, 25 Şubat 1950’de kapatılır. Yedi yıllık bu ilk faaliyet döneminde yaklaşık 500 öğrenci mezun olur .
Demiryol Meslek Okulu 28 Şubat 1950’de kapatıldıktan sonra, bu kez 1955’te Eskişehir’de açılır. Eskişehir’de açılan okul, yol, hareket ve muamelat olmak üzere üç dalda eğitim verir. Demiryol Meslek Okulu, 1957 yılında yeniden Ankara’ya,  ilk açıldığı binaya taşınır. Okuldan 1959 – 1960 öğretim yılı sonuna kadar toplam 326 öğrenci mezun olur. Aynı öğretim yılında Okula tesisler bölümü eklenir, 1961 yılında liman bölümü açılır, muamelat bölümü de muhasebe bölümü olarak değiştirilir. 1 Temmuz 1964 yılında yeniden kapatılan okulun öğrencileri başka okula gönderilir. Bu nedenle de okulun 1965 mezunları, başka bir okuldan (Ankara Yükseliş Kolejinden) mezun olur. 

1974 Yılında okul TCDD Meslek Lisesi olarak tekrar eğitme hayatına başlamıştır. 

1996 Yılına geldiğimizde, Ulusal Demiryolculuğumuzun kurucularının gelecek nesillerden bekledikleri yerine getirilememiş, Demiryolu Meslek Okulunun Yüksek okullarla taçlandırılması beklenirken, gururla ve büyük emeklerle kurulan bu eğitim ve kültür yuvası, 1995 yılının Bütçe Kanunun 50/4 Maddesi ile 25.07.1996 tarihinde yürürlüğe konulan 4160 sayılı Kanunun ek 35.Maddesinde yer alan hükümler doğrultusunda Ülkemizdeki Kamu Kurum ve Kuruluşlarının mecburi hizmet karşılığı öğrenci okutma imkanının ortadan kaldırılması nedeniyle kapatılma aşamasına gelmiş, 1996-1997 öğretim yılından itibaren okula öğrenci alınmamış ve TCDD Yönetim Kurulunun 13.08.1998 tarih ve 25/350 sayılı kararıyla da eğitim faaliyetine son verilmiştir. 

1942 yılında Demiryol Meslek Okulu olarak öğretime başlayan demiryolu okulundan, 1998 yılında talihsiz şekilde eğitime kapatılmasına kadar, 4.198 demiryolcu mezun olur. Bunlardan 3.000’ne yakını şu anda TCDD’de görevlerini sürdürmektedir. 

Bugün ise demiryolu eğitimi, 2004 yılından itibaren TCDD’nin girişimiyle Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde açılan Raylı Sistemler Teknolojisi alanı altında Anadolu Meslek Liseleri düzeyinde demiryolu eğitimi veren bölümlerde verilmeye çalışılmaktadır Bu alan altındaki bölümler, Raylı Sistemler Makine, Raylı Sistemler Elektrik-Elektronik, Raylı Sistemler İşletme, Raylı Sistemler İnşaat, Raylı Sistemler Mekatronik olmak üzere beş alandadır. Bu bölümlerde öğretim, Eskişehir, İstanbul, Adapazarı, Sivas,  Erzincan ve Ankara’daki okullarda sürdürülmektedir.

Demiryol Meslek Okulu Mezunları Derneği İstatistikleri

Y I L L A R	T O P L A M
1945	102
1946	119
1947	133
1948	103
1949	116
1958	113
1959	114
1960	102
1961	213
1962	96
1963	57
1964	120
1965	76
1976 – 1977	148
1977 – 1978	162
1978 – 1979	162
1979 – 1980	126
1980 – 1981	146
1981 – 1982	123
1982 – 1983	119
1983 – 1984	121
1984 – 1985	142
1985 – 1986	133
1986 – 1987	122
1987 – 1988	119
1988 – 1989	119
1989 – 1990	115
1990 – 1991	113
1991 – 1992	10
1992 – 1993	100
1993 – 1994	118
1994 – 1995	121
1995 – 1996	127
1996 – 1997	118
1997 – 1998	170
GENEL TOPLAM	4.198